Akcja powieści rozgrywa się w latach sześćdziesiątych XVI wieku. Od południowego wschodu Korona Polska graniczy z Hospodarstwem Mołdawskim. Państwo to jest już od niemal wieku terenem ścierania się wpływów państwa polsko-litewskiego i Imperium Osmańskiego. Mołdawia to, jeśli chodzi o wewnętrzną sytuację polityczną, organizm państwowy niestabilny. Częste są tam zmiany na tronie i niewielu z hospodarów kończy spokojnie życie. W opisywanym okresie kraj ten jest lennem tureckim, lecz polscy magnaci organizują częste wyprawy w celu osadzenia na tamtejszym tronie uzależnionego od nich kandydata. W momencie rozpoczęcia się akcji powieści w Mołdawii panuje Aleksander Lapusneanu. Zasiadł on na tronie przed kilkoma laty dzięki pomocy wpływowego polskiego magnata, hetmana koronnego Mikołaja Sieniawskiego. Monarcha rządzi za pomocą terroru, bezwzględnie rozprawiając się z wewnętrzną opozycją. Tymczasem na dworze innego polskiego magnata-awanturnika, Olbrachta Łaskiego, pojawia się niejaki Jan Jakub Heraklides. Jest to niezwykle tajemnicza postać. Grek z pochodzenia, typ awanturnika i błędnego rycerza. Twierdzi, iż pochodzi z rodu ostatniego cesarza bizantyjskiego. Olbracht Łaski postanawia osadzić go na tronie hospodarskim w Suczawie (stolicy Mołdawii). Rozpoczynają się przygotowania do wyprawy. Poparcia udziela im także inny potężny magnat koronny, wojewoda krakowski Marcin Zborowski. Jan Jakub Heraklides kocha się w jego córce, Krystynie. Zborowski liczy, że wydając Krystynę za przyszłego władcę Mołdawii uzyska wpływy w tym kraju, a tym samym wzrośnie jego znaczenie w Koronie Polskiej. Wyprawa, mimo początkowych problemó,w dociera do Suczawy i doprowadza do obalenia Lapuseanu. Na tron hospodarski wstępuje Heraklides. Nowy władca zostaje zaakceptowany przez sułtana tureckiego. Pragnie dokonać gruntownych reform w rządzonym przez siebie księstwie, aby je unowocześnić i podnieść do poziomu państw europejskich. Jego plany budzą jednakże niechęć bojarów i ludności księstwa. Dodatkowo życie Heraklidesa znajduje się w niebezpieczeństwie, gdy odrzuca on uczucie zakochanej w nim Laury Leapureanu, pochodzącej z jednego z najpotężniejszych mołdawskich rodów bojarskich. Odrzucając jej miłość, hospodar naraża się na olbrzymie niebezpieczeństwo. Jakie będą jego dalsze losy? Czy jego panowanie i miłość do Krystyny Zborowskiej będą mieć szczęśliwy finał? Powieść "O mitrę hospodarską" porusza tematykę stosunków polsko-mołdawskich w II połowie XVI wieku, głównie pod kątem rywalizacji polskiej magnaterii o osadzenie na tronie mołdawskim posłusznych sobie ludzi. Jednakże oprócz tego głównego wątku, autor przedstawia również obraz życia i obyczajowości panującej w tym okresie na magnackich dworach w Polsce. Innym wątkiem poruszonym na kartach powieści jest ówczesna sytuacja religijna w Koronie Polskiej. Jest to bowiem okres rozwoju nowych prądów religijnych; Reformacja ma wpływ na działanie magnaterii i jej chęć ugruntowania własnych wpływów w Hospodarstwie Mołdawskim. Powieść Teodora Jeske-Choińskiego na pewno nie należy do dzieł wybitnych polskiej literatury. "O mitrę hospodarską" jest utworem współcześnie zapomnianym i raczej nie zapadnie czytelnikowi na zbyt długo w pamięć. Polecam ją głównie miłośnikom powieści historycznej. (c)Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie bez zgody autora zabronione.